Geçtiğimiz günlerde bayram nedeniyle Giresun'da bulundum. Bu, Karadeniz tarafına ilk kez geçişimdi ve alışagelmişin dışında farklı coğrafyalara ve unutulan bazı tarihi değerlerin Giresun'un doğallığının arasında nasıl yok olduğuna şahit oldum.
Tarihin saklambaç oynadığı şehir: Giresun
Henüz yerli halkının bile keşfini yıllardır tamamlayamadığı Giresun'un engebeli arazilerinin ardında birçok tarihi değer saklı. Ziyarette bulunduğum dönemde yıllardır bölgenin sakinlerinden olanların bile "Burada bu mu varmış?" dediğine şahit oldum. Keşfetmeye aç, verimli topraklar... Günümüzün en kıymetli hazineleri.
Mesudiye, Giresun'un merkez ilçesindeki Taşhan Mahallesi'nde yer köylerden biri. Aynı civar coğrafyadaki diğer köylerde olduğu gibi yeşilliğin içinde boğulmuş, dağlık arazileri ve yamaçları var. Kayalardan akan doğal saf sular -her ne kadar beni hasta etmiş olsa da- aynı zamanda köylülerin temel ihtiyaçlarını karşılıyor. Genel olarak bölge doğal kaynaklar konusunda oldukça zengin. Değerli taşlar, doğal maden suyu, şelaleler, yaylalar ve kendi çapında yeşilliğin arasından sıyrılan göller...
Ziyaretimin bir bölümünde komşu köylerden birinde tarihi bir kilisenin olduğu haberini aldım. Tarihte böyle bir coğrafyaya inşa edilmiş bir yapıyı merak edip kilisenin bulunduğu köye doğru yol aldım.
Karaali Köyü Kilisesi
Karaali Köyü'nün komşu yerleşim yerlerinden pek bir farkı yok. Nüfus ve yol olanakları belki de diğer köylere kıyasla bir tık daha aşağıda. Köyde belli zamanlarda ziyarete açılan bir kahvehane var. Market, büfe ya da bakkal yok. İmkanlar kısıtlı gibi görünse de aslında durum pek öyle değil. Köyü kucaklamış doğal bir yığınlığın içindeler, eğlenmek için AVM'lere, gezmek için anayollara ihtiyaç duymuyorlar. Onları görünce aslında benim sahte bir yaşantımın olduğu hissine kapıldım. Doğa büyük bir değer ve onlar buna yıllardır sahipler..
Karaali Köyü'nün girişini biraz geçtikten sonra kilisenin olduğu yere ulaştım. Köydeki Ethem abi bize kilisenin konumu, tarihi ve yapısı hakkında rehberlik etti. Başta kilise dendiğinde bir bina hayal etmiştim fakat yıllar süren bir geçmişin ardından bir bütün halde kalması pek de muhtemel değildi. Kilise, etrafı simetrik taşlarla adeta bir kale havasında donatılmış, bir tepenin üzerine inşa edilmiş. Kendine ait taş kolonlarının birçoğunu kaybetmiş. Buna rağmen halen daha ayakta olan duvarlarının simetrisi bile bazı bölümlerinde hiç bozulmamış.
Kilisenin konuşlandırıldığı tepenin bazı bölümlerinde oyuklar, çukurlar var. Ethem abinin dediğine göre kilise daha önce yerli ya da yabancı defileciler tarafından çok kez ziyaret edilmiş. Bazı yapılarına bilinçli şekilde zarar verilmiş. Ama buna rağmen tarihi izlerini taşımaya devam etmiş.
Kilisenin hemen bitişiğinde onunla birlikte inşa edilmiş bir mektep ve aş evi bulunuyor. Fakat burası kilisenin kendisi kadar şanslı değilmiş. Yapısı kilisenin kendisine göre çok daha fazla harabiyete uğramış. Tam olarak büyüklüğünü anlamak zor. Ethem abinin aktardığına göre iki katlıymış ve bir merdiveni varmış.
|
| 09.07.2022 tarihinde çektiğim Karaali Köyü Kilisesi görüntüsü |
Biraz da eleştiri
Yıllar öncesinde başka toplum ya da başka dinlere ait dahi olsalar da üzerinde tarihi taşıyan, hele ki zamanın el işçilikleriyle ortaya çıkartılmış bu yapıları korumak, tarihi değerlerini devam ettirmek çok önemli. Bundan 100 yıl sonra birçoğunun tamamen yok olması muhtemel.
Giresun Belediyesi "İl Merkezindeki Tescilli Yapılar" başlığı altında il merkezi genelinde kayıtlarına aldığı bu tarz değerli yapıları listeliyor. Karaali Köyü Kilisesi de resmi kayıtlara 2009 yılında kaydedilmiş. Tarihten gelen bir yapı için bu çok geç kalınmış bir yıl. Hatta kayıtlarda not edilen bilgiler köylü halkından Ethem abinin anlattıklarının yüzde 10'unu bile kapsamıyor. Öyle ki, Ethem abinin çocukluğunda "Bu kilisenin avlusunda top oynardık." dediği dönemde bile henüz resmi kayıtlara eklenmemiş burası. Belediye, tarihi yapılar üzerinde çok fazla araştırma yapmakla kendini sorumlu tutmamış anlaşılan. Resmi kayıtlara eklenen bilgiler tam olarak şöyle:
- İlçesi: Giresun Merkez
- Mahalle/Köyü: Merkez Karaali Köyü
- Kadastral Durum — Ada: (yok) Parsel: (yok)
- Karar / Tarih: 25.12.2009 / 2488
- Yapım Tarihi: (yok)
- Yaptıran: (yok)
- Yapı Tipi: Kilise
Merkez Karaali Köyü’nde yer alan kilise kalıntısı ile ilgili bilgi veren herhangi bir kitabe ya da dönem kaynağı yoktur. Mevcut kalıntılardan yola çıkarak, üç nefli, bazilikal planlı ve üçlü apsisi yer alan bir kilisedir. Kilisenin ana girişi batısında yer alıp ayrıca kuzey cephesinde tali bir girişi daha bulunur. Narteks, mahfil ve çan kulesi gibi birimleri tespit edilemeyen kilise, cephelerde pencere alt seviyesinden itibaren yıkılmış durumdadır.
Belediyenin internet sitesindeki ilgili yazı
Belediye çalışmalarını yetersiz bulduğum için internet üzerinden kiliseye ait kendim birkaç araştırma yaptım. Ethem abinin anlattıklarının dışında tarihi yapıya ait başka hiçbir şey bulamadım. Ulaştığım tek şey 2015 yılında "Girtab2828" isimli bir Vikipedi kullanıcısının bölgede bulunduğu ve kilisenin o yıla ait bir fotoğrafını Vikipedi üzerinde yayınladığıydı. Fakat görsel kaynağa ait bir makale oluşturulmamıştı. Yani hikayesi sadece köy halkı tarafından biliniyordu.
Köy ahalisi kilisenin restorasyonu ve koruması için yıllardır belediye ile, CİMER ile birçok yazışma sağlamış. Hiçbirinden de yanıt alamamış. Çabaları sadece bir kez yetkili bir ekip tarafından bölgenin keşfedilmesinde ve resmi kayıtlara eklenmesinde etkili olmuş. Yıllardır da uğrayan hiç olmamış. Hal böyle olunca da köylü halkın kilisedeki gönüllü çalışmaları da bir yerden sonra son bulmuş. Köylü devletin bile sahip çıkmadığı bu tarihi yapıyı kendi haline terk etmiş. Şimdilerde yabani otların arasında, erişilmesi güç bir halde.
|
| Girtab2828 tarafından Karaali Kilisesi, 2015 (Vikipedi) |
Tarihin hafızalarda değil, günümüz imkanlarıyla çok daha akılda kalıcı şekilde saklanabileceğini düşünüyorum.
Unutulmayan değerlerimizin olması dileğiyle.
A few days ago, I was in Giresun due to the holiday. It was my first time crossing to the Black Sea region, and I witnessed how some different landscapes and forgotten historical values have disappeared amidst the natural beauty of Giresun, contrary to what I was accustomed to.
The city where history plays hide and seek: Giresun
Behind the rugged terrains of Giresun, lies numerous hidden historical treasures that even the locals have not fully discovered for years. During my visit, I witnessed even long-time residents exclaiming, "Was this really here all along?" Fertile lands, eager to be explored... They are the most valuable treasures of our time.
Mesudiye is one of the villages located in Taşhan neighborhood, at the center of Giresun. Like other villages in the surrounding geography, it is surrounded by greenery, mountainous terrains, and slopes. The natural and pure water flowing from the rocks - despite making me a little sick - also meets the basic needs of the villagers. Overall, the region is rich in natural resources. Precious stones, natural mineral water, waterfalls, plateaus, and lakes nestled amidst the greenery...
During a part of my visit, I heard news about a historical church in a neighboring village. Intrigued by the idea of a structure built in such a geography in the past, I set out towards the village where the church was located.
Karaali Village Church
Karaali Village is not much different from its neighboring settlements. The population and road facilities may be slightly lower compared to other villages. There is a café that opens for visits at certain times in the village. However, there is no grocery store or convenience store. Despite the seemingly limited facilities, the situation is not actually so. They are embraced by a natural abundance and do not need shopping malls for entertainment or highways for sightseeing. Seeing them made me realize that I have been living a fake lifestyle. Nature is a great treasure, and they have been its rightful owners for years.
After passing the entrance of Karaali Village, I finally reached the location of the church. Ethem, a local resident in the village, guided us about the position, history, and structure of the church. Initially, when I heard about the church, I had imagined a building, but it seemed unlikely for it to remain intact after years of history. The church was adorned with symmetric stones, giving it an almost castle-like appearance, and it was built on top of a hill. It had lost many of its own stone columns. Nevertheless, some of its walls were still standing, and even the symmetry of these walls remained unaltered in certain sections.
There are hollows and pits in some parts of the hill where the church is situated. According to what Ethem mentioned, the church has been visited numerous times in the past by local and foreign explorers. Some of its structures have been deliberately damaged. However, despite this, it has managed to preserve its historical traces.
Right next to the church, there is a school and a soup kitchen built together with it. However, this area hasn't been as fortunate as the church itself. The structure has suffered much more damage compared to the church. It is difficult to fully comprehend its size. According to Ethem, it used to be two stories high and had a staircase.
|
|
| The image of Karaali Village Church I took on July 9, 2022. |
A little bit of criticism.
Preserving historical structures, especially those that carry the marks of other societies or religions from years ago, and especially those created through the craftsmanship of their time, is of utmost importance. It is crucial to continue their historical significance. After 100 years, many of these structures are likely to be completely gone.
Giresun Municipality lists these valuable structures under the title "Registered Buildings in the City Center" that are documented throughout the city center. Karaali Village Church was officially recorded in the archives in 2009. For a historical structure, this was a considerably delayed year for its official registration. In fact, the information noted in the records covers only about 10% of what Ethem, a local resident, shared about the church. It's surprising that even during the time when Ethem mentioned playing in the church courtyard during his childhood, this place had not been officially registered yet. Apparently, the municipality has not taken full responsibility for conducting in-depth research on historical structures. The information officially added to the records is as follows:
- District: Giresun Center
- Neighborhood/Village: Center Karaali Village
- Cadastral Status — Plot Number: (none) Parcel: (none)
- Decision / Date: 25.12.2009 / 2488
- Construction Date: (none)
- Commissioned by: (none)
- Building Type: Church
There is no inscription or historical source providing information about the remains of the church located in Center Karaali Village. Based on the existing remnants, it can be deduced that it was a three-aisled basilica with a triple apse. The main entrance of the church is located on the west side, and there is also a secondary entrance on the north facade. The church lacks identifiable elements such as narthex, gallery, or bell tower, and its facades have partially collapsed from the lower level of the windows.
Information sourced from the relevant article on the municipality's website
Due to my dissatisfaction with the municipality's efforts, I conducted some personal research on the internet about the church. Apart from Ethem's accounts, I couldn't find any other information about the historical structure. The only thing I came across was a photograph of the church from the year 2015, uploaded on Wikipedia by a user named "Girtab2828," who seemed to have been in the region at that time. However, there was no accompanying article or written source related to the visual content. Hence, the story of the church seemed to be known only among the local villagers.
The villagers have been in correspondence with the municipality and the Presidential Communication Center (CIMER) for years, seeking restoration and protection for the church. However, they have not received any response from either party. Their efforts had an impact only once when an authorized team discovered the region and added it to the official records. Since then, no one has visited the site for years. As a result, the voluntary efforts of the local villagers in the church have come to a halt. With the state itself not showing any interest in this historical structure, the villagers have left it to its own fate. Nowadays, the church is overgrown with wild plants, becoming difficult to access.
|
|
| Karaali Church, photographed by Girtab2828 in 2015 (Wikipedia) |
I believe that history can be preserved much more memorably with the opportunities available in the present, rather than solely relying on memory.
Wishing for the existence of unforgettable values.
4 yorum
güzel paylaşım. tarihi değerlere çok güzel bir bakış açısı oraya gitmiş gibi hissettim. bu tarz içerikleri bekliyoruz 😇
YanıtlaSilBen teşekkür ederim. Bu tarz birkaç içeriğim var. "Unutulan değerler" ön ekiyle zamanla yayına alacağım. 😊
Silgiresunda bunun gibi bir çok yapı var hepsini bir yazıya dokmeye kalksak sayfalarca şey çıkar bu tarz degerlere onem verenlerin yazılarını okudukça çok mutlu oluyorum
YanıtlaSilBunları keşfetmek ya da keşfettirmek için meraklı ve gezginlere ihtiyacımız var. Ne yazık ki bu değerler oradaki yerli halkın imkanlarıyla sesini duyuramıyor. İş bu noktada modern sistemlere hakim olan bizlere düşüyor. Bir cami olsaydı bu kadar göz ardı edilmezdi diye düşünüyorum. Ama tarihin dinle ya da ırkla bir ilgisi olmamalı.
Sil