Ülkemiz ekonomisi mağlum. Dünyayla yarıştığımız inancını ne hikmetse sadece biz Türkler düşünüyor. Globalin kendisine rekabetçi baktığımızdan bence pek haberi yok. Bu algıya pandemi süreciyle daha da hızlı kapıldık ve ülkemizde bazı dengeler ciddi şekilde değişti. Bunlardan biri de ekonomik nedenlerle daha ulaşılabilir olan motosiklet satışlarının artması oldu. Bugünkü konu da buna parantez açıyor.
Motosikletler belirli risk ve zorlukları barındırsa da ulaşım söz konusu olduğunda büyük avantajlara sahip. Özellikle bu avantajlar İstanbul gibi nereye yürüdüğünü ve ne sürdüğünü bilmeyen insan zihniyetinin bulunduğu bir lokasyonda ikâmet edenler için. Bu birnevi hayatta kalma mücadelesi gibi.
İstanbul'a taşındığımızdan beri buranın en büyük sıkıntısının bir parçası olmak ve günlük rutinin büyük bir bölümünün bununla harcanması oldukça can sıkıcı geliyordu: kalabalık. Haliyle ulaşım konusunda bazı çözümler arayışındayken önce bisiklet, sonra elektrikli scooter ve bir 50 cc motosiklet sahibi oluverirken bulduk kendimizi. Evet, bu seçenekler bir arabayı barındırmıyor, çünkü o dönemde araç piyasası ederinin çok ama çok üstündeydi. 50 cc scooter'ı 100 cc'ye yükselttiğimiz o dönem, motosiklet deneyimini de ilk kez tattığımız anlara işaret ediyordu. Haliyle trafiğin bu şekilde bir parçası olmak ciddi anlamda bir bilinçlenme gerektiriyordu. Bu bilince ulaşmak kolay da sayılmazdı. Keza sigortasız bir araçla 2 kez kaza yapmış bulunduk ve ben 1 hafta tuvalete bile zor çıktığım zamanlar yaşadım. Haliyle işin sonunda elimizdekinin amaçlarımız için uygun olmadığına 1,5 yılın sonunda karar verebildik. Gerçek bir motosiklet edinmeliydik.
Motosiklet piyasasında yoğun bir araştırma yapmaya başladım. Kullanıcı deneyimlerine kulak verip sorunlarına yönelik fikirler edindim. Özellikle amaçlarımıza uyacak modeli belirlemek önceliğimdi. Sonuçta sıklıkla 2 kişi bineceğimiz ve ana yolda tırlarla yarışacak bir model olmamalıydı. Çok geçmeden Çinli motosiklet grubunun kronğikleşmiş sorunları ve servis umursamazlığı yüzünden pek de tercihler arasında olmaması gerektiği kanısına vardım. Tam da bu zamanda SYM'yle tanıştım.
150-200 cc arası işimizi görür diye düşünürken Joymax Z+'ı satan bir satıcıyla karşılaştık. Sadece internet araştırmaları deneyimiyle hareket etmek biraz riskli de olsa ikinci elde uygun fiyatlı olup ihtiyaçlarımızı fazlasıyla karşılayabilmesi önemliydi. Hemen motosiklet ehliyet kursuna yazılıp heyecanlı bir sürecin sonunda A2 sahibi oldum. Evet, yaşım itibariyle A alabildiğimi de sonradan öğrendim. Fakat iş işten geçmişti.
Joymax Z+'ın satıcısıyla anlaştıktan sonra noter işlemlerini tamamladık ve o gün daha önce kullandığım hiçbir şeyin motosiklet hissinin zerresini bile veremediğini fark ettim. 185 kiloluk bir aracı trafikte zapdetmenin çok farklı hisleri vardı. O gün bugündür kendisiyle oldukça iyi anlaşıyoruz ve Allah'a şükür henüz bir kaza yaşamadık.
Şimdi gelelim yazının asıl konusuna: motosiklet konusunda günümüz Türkiye'nin yetersizlikleri.
Her şeyden önce trafik kültürüme bir bakalım. Motosiklet satışlarıyla trafikte daha fazla sürücünün yer alması kaza ve anlaşmazlıkları artırmış gibi görünüyor. Motosikletlinin üzerine süren otomobil sürücüsünden tutun da haksız yere aralara girdiği için üstüne bir de ayna kıran motosikletliler gibi binbir çeşit önrneği var bu durumun. Yani aslında herkes bir yarış halinde ve kimsenin saygıya, kurallara ayıracak vakti yok. Her zaman bir başkasının hatası, masumu da yanına çekmeyi başarabiliyor trafikte. Buna asıl sebep olan şeyin kullanılan araçlar olduğunu düşünmüyorum. Asıl sorun bence eğitim.
Bana kalırsa bir aracı sürmeye yönelik sunulan eğitimler oldukça yetersiz. Bu sadece motosikletler için geçerli değil, şoför adayı herkes için. Sınavı geçme odaklı eğitimlerin hiçbiri kişiye bir trafik kültürü aşılamıyor ne yazık ki. Oysa bir aracı kullanabilmenin önemi kadar bir o kadarı da nerede, nasıl sürdüğüyle ilgili olmalı. Trafiğe kaos olarak bakılmasının başlıca sebebi bence bu.
Kazalara önlemeye ve trafik üzerinde bir disiplin oluşturmaya yönelik devlet tarafının hamlesi eğitimleri geliştirmek yerine cezaları caydırı tutmak oluyor. Yani trafik suçu işleme potansiyeli olan zihniyeti adam etmeyi zahmetli görüp işi ceza boyutunda ele almak bence kolaya kaçmaktan başka bir şey değil. Üstelik bu hamlelerin gözle görülür sonuçları da yok. Aksine cezalar kaosu daha da tetikliyor. Buna bir örnek vereyim.
Yakın zamanda motosiklet sürücülerine hali hazırda olan yasaklar bir yaptırım haline getirildi. Örneğin kaldırıma ya da yayalara ait alanlara park etme gibi. Cezaların uygulanıyor olması kesinlikle tartışılacak bir konu değil, aksine bu memnun edici bir durum. Fakat işin çözüm noktasında hiçbir kamu hamlesi yok. Yani motosikletlerin aynı arabalar gibi hareket etmesi bekleniyor fakat bu durumun hali hazırda olan trafik sorunlarını kat kat artıracağı bilincine varılamıyor. Motosikletler tamamen işine gelindiği konularda ayrı olarak sınıflandırılıyorken (köprü ücretleri, hız limitleri, muayene ücretleri vs), kimi zaman neredeyse bir otomobil statüsünde değerlendiriliyor. Bu, motosikletlerin konumlanacağı trafik kültüründeki algıda bir karmaşa yaratıyor. Yayaya banklı oturma alanı oluşturmak mı zahmetli yoksa motosikletlilere "Kaldırıma park etmen yasak!" diyen zihniyetin motosiklet parka alanı oluşturması mı? Sanırım ikincisi olsa gerek ki biz bunu yaşıyoruz.
Hepsi bir yana. İşin bir de güvenlik tarafı var. Motosiklet sürücüsü için temel olan ve vazgeçilmez ekipmanların halen daha özel tüketim adı altında vergilendirmesi ülkemizin en traji-komik durumu. Bu, bir diyabet hastasının insülin ihtiyacını kendisinin karşılamasını beklemek gibi bir durum. Yasal adımların son hamlesi olan eldiven zorunluğu bile halen ÖTV kapsamında. Yani kabaca yasa bize şunu diyor: "Eldiven takman artık zorunlu, evet bu bir kural ama aynı zamanda bu özel bir hamle". Nasıl yani, kural olarak zorunluluk getirilen bir konu nasıl kişi tercihi olan özel tüketim kapsamında görülebiliyor? (Agam bizle eyleniğğ).
Çok açık şekilde motosiklet sürücüsünün temel güvenlik ekipmanları kamu teşviğine açık olmalı. Şu anki ekonomide özel olarak hepsine ulaşmak zor ve bilmem farkında mıyız, insanlar ölebiliyor.
Motosikletler de tıpkı otomobil ve diğer araç sınıfları gibi belli bakım ve periyodik ödeme gerektiren aşamalara sahip. Burada bir denetimsizlik söz konusu çünkü bir motosiklet lastiğinin fiyatı bile bir otomobilden, hatta bir tırdan bile daha pahalı. Bu açıkça gösteriyor ki, ücret politikası konusunda tamamen satıcıların elinde olan bir başı boşluk var. Ekmeği üst limitten 1 TL pahalı satıyor diye fırın kapatanlar neredeler?
Son olarak değineceğim bir konu da hız limitleriyle alakalı ve bu eşi benzeri olmayan bir saçmalık. Trafiğin en hafif araçlarını trafiğin en ağır vasıtalarıyla aynı kefeye koyan zihniyet oluşabilecek tehlikelerin farkında değil. Yani bir motosiklet sürücüsüyseniz ve aynı yolda üst limitinde giden bir tır varsa hiçbir şekilde onu geçemezsiniz. Yasal olarak sürüş kriterleri aynı ve gayet şaka olmayarak tırla yan yana seyir etmeniz bekleniyor. Niye mi? Çünkü motosikletlilerin hız limitleri bu ağır vasıtalarla aynı. Ne yazık ki bu durum sembolik değil ve gerçekten boş bir yolda bile bu hızı aşsanız ceza alabiliyorsunuz.
Yani demem o ki. Motosikletliler trafiğin ayrı bir paydaşları. Dolayısıyla motosiklet bakış açısı diğer araçlardan farklı şekilde ve tamamen mantık çerçevesinde ele alınmalı. Biz motosikletliler olarak emniyet şeridinde sürüş ayrıcalığı, aralara/derelere rahatlıkla girme gibi yasal olanaklar sunulmasını hedeflemiyoruz. Bir vasıta olduğumuz bilincine varılarak tüm hayatımızın iki avcumuzun içinde olduğunun farkına varılmasını istiyoruz.
Bilmem anlatabildim mi?
Our country’s economy is, unfortunately, well known. For some reason, the belief that we are competing with the world seems to exist only among us Turks. I don’t think the global arena is even aware that we see ourselves as competitive. This perception accelerated even more during the pandemic, and some balances in our country changed dramatically. One of these was the increase in motorcycle sales, as they became more accessible for economic reasons. Today’s topic opens a parenthesis on exactly this.
Although motorcycles carry certain risks and challenges, they offer major advantages when it comes to transportation. Especially for those living in a place like Istanbul, where many people neither know where they are going nor what they are driving. In a way, it feels like a struggle for survival.
Since moving to Istanbul, being part of its biggest problem—and spending a large portion of our daily routine dealing with it—has felt extremely frustrating: crowds. Naturally, while searching for solutions for transportation, we found ourselves first owning a bicycle, then an electric scooter, and eventually a 50 cc motorcycle. Yes, none of these involved owning a car, because at that time the car market was far, far above its real value. The period when we upgraded the 50 cc scooter to 100 cc marked our first real taste of the motorcycle experience. Being a part of traffic in this way required serious awareness. Reaching that level of awareness was not easy. In fact, we had two accidents with an uninsured vehicle, and I went through times when I could barely even walk to the bathroom for a week. Naturally, in the end, after 1.5 years, we realized that what we had was not suitable for our purposes. We needed a real motorcycle.
I started conducting extensive research in the motorcycle market. I listened to user experiences and gathered ideas based on their problems. Determining a model that would suit our needs was my top priority. After all, we would often ride with two people, and it shouldn’t be a model meant to race trucks on highways. Before long, I concluded that Chinese motorcycle brands should not really be among the top choices due to their chronic issues and indifferent service networks. Right around that time, I met SYM.
While thinking that something between 150–200 cc would suit our needs, we came across a seller offering a Joymax Z+. Although acting based solely on online research is somewhat risky, the fact that it was reasonably priced in the second-hand market and more than capable of meeting our needs was important. I immediately enrolled in a motorcycle license course and, after an exciting process, obtained my A2 license. Yes, I later found out that, considering my age, I could have obtained an A license. But by then, it was too late.
After agreeing with the seller of the Joymax Z+, we completed the notary procedures, and that day I realized that nothing I had ever ridden before even came close to delivering the feeling of a real motorcycle. Controlling a 185-kilogram vehicle in traffic came with entirely different sensations. Since that day, we’ve been getting along quite well, and thank God, we haven’t had an accident so far.
Now let’s get to the main topic of this article: Turkey’s current shortcomings regarding motorcycles.
First of all, let’s take a look at traffic culture. With the increase in motorcycle sales, the growing number of riders in traffic seems to have increased accidents and conflicts. There are countless examples—from car drivers deliberately swerving toward motorcyclists to motorcyclists who unjustly squeeze into gaps and then break mirrors on top of it. In short, everyone is in a race, and no one has time left for respect or rules. In traffic, someone else’s mistake can always manage to drag an innocent person down with it. I don’t think the vehicles themselves are the main cause of this. In my opinion, the real problem is education.
As far as I’m concerned, the training provided for driving vehicles is extremely inadequate. This doesn’t apply only to motorcycles, but to all driver candidates. Unfortunately, training focused solely on passing exams fails to instill any sense of traffic culture. Yet, driving a vehicle should be just as much about where and how you drive as it is about being able to drive at all. I believe this is the main reason why traffic is perceived as chaos.
When it comes to preventing accidents and establishing discipline in traffic, the state’s approach tends to focus on making penalties more deterrent rather than improving education. In other words, instead of putting in the effort to reform the mindset prone to committing traffic offenses, the issue is reduced to punishment—which, in my opinion, is nothing more than taking the easy way out. Moreover, these measures show no visible results. On the contrary, penalties further fuel the chaos. Let me give an example.
Recently, existing restrictions for motorcyclists were turned into enforceable sanctions—for example, parking on sidewalks or pedestrian areas. The enforcement of these penalties is absolutely not up for debate; on the contrary, it is a positive development. However, there is no public initiative at the solution level. Motorcycles are expected to behave exactly like cars, without realizing that this will multiply existing traffic problems. While motorcycles are classified separately only when it is convenient (bridge tolls, speed limits, inspection fees, etc.), at times they are almost treated as automobiles. This creates confusion in the traffic culture regarding where motorcycles belong. Is it more troublesome to create pedestrian-oriented seating areas, or for the mindset that says “You are not allowed to park on the sidewalk!” to create designated motorcycle parking areas? I suppose it’s the latter—because that’s exactly what we are experiencing.
Setting all that aside, there is also the issue of safety. The fact that essential and indispensable protective gear for motorcyclists is still taxed as luxury consumption is the most tragicomic situation in our country. It’s like expecting a diabetic patient to cover their own insulin needs. Even the latest legal step—the glove mandate—is still subject to special consumption tax. In simple terms, the law is telling us this: “Wearing gloves is now mandatory, yes it’s a rule, but at the same time it’s a luxury.” How exactly can something that is legally mandatory be considered optional luxury consumption? (Come on, let’s have some fun with us, shall we.)
It is crystal clear that basic motorcycle safety equipment should be eligible for public incentives. In today’s economy, it is difficult to afford all of it individually—and I’m not sure if we realize this, but people can die.
Motorcycles, just like cars and other vehicle classes, require certain maintenance and periodic expenses. There is a lack of oversight here, because even the price of a single motorcycle tire can be higher than that of a car’s, or even a truck’s. This clearly shows that there is a complete lack of control, with pricing entirely left to sellers. Where are the authorities who shut down bakeries for selling bread just 1 TL above the price ceiling?
The last issue I want to touch on is speed limits—and this is an unprecedented absurdity. The mindset that places the lightest vehicles in traffic on the same scale as the heaviest ones is unaware of the dangers this can create. If you are a motorcyclist and there is a truck traveling at the upper speed limit on the same road, you cannot overtake it in any way. Legally, the driving criteria are the same, and you are expected—quite seriously—to ride side by side with a truck. Why? Because motorcycles have the same speed limits as these heavy vehicles. Unfortunately, this is not symbolic; even on an empty road, if you exceed this speed, you can actually get fined.
So what I’m saying is this: motorcyclists are a distinct stakeholder in traffic. Therefore, the motorcycle perspective should be addressed differently from other vehicles, and entirely within a framework of logic. We are not seeking legal privileges such as riding on emergency lanes or freely weaving through traffic. We simply want recognition that we are vehicles too—and awareness that our entire lives are literally in the palms of our hands.
I hope I managed to explain myself.
Post a Comment